Zdrowie z Ajurwedą
Zdrowie w ujęciu ajurwedyjskim to stan równowagi, który wynika z samopoznania i dokonywania wyborów, które nam ją gwarantują. Ciało wolne od chorób, poczucie bycia kompletnym i we właściwym miejscu, zrozumienie naszych interakcji ze światem – to właśnie nazywamy równowagą.
Wszystko zaczyna się od edukacji, bo to nauka pozwala nam zrozumieć, że gdy dojdziemy na koniec horyzontu, to nie ma tam wielkiej przepaści grożącej spadnięciem po jej przekroczeniu. Uczymy się, jak działają nasze układy, narządy, kto i co uruchamia lawinę emocji i w jaki sposób to się wyraża. Dolegliwości mogą mieć podłoże zarówno fizyczne, jak i emocjonalne. Przykładowo: potrzeba słodkiego smaku jest z jednej strony wynikiem źle zbilansowanej diety ubogiej w proteiny, a z drugiej – braku miłości i potrzeby bycia kochanym. W obu przypadkach trzeba to sobie dać, i tak jak z dietą można się uporać zwiększając proteiny, tak w przypadku potrzeby bycia kochanym przyglądamy się zbiornikowi miłości, żeby wychwycić moment, kiedy zbiornik nie został napełniony, pozostawiając pustkę.
Edukacja prowadzi do świadomości i właśnie Ajurweda pomaga ją budować. Słowo ajurweda to połączenie dwóch sanskryckich słów; ajur (życie) i weda (nauka/wiedza/mądrość), co składa się na piękną jej definicję: mądrość i sztuka życia.
Jednak edukacja i świadomość to za mało. Wielką rolę odgrywa siła nawyku. Tempo życia i presja czasu to syndromy naszych czasów. Próbujemy zautomatyzować nasze działania, żeby zyskać cenny czas i tu z pomocą przychodzi nam umysł, który zapamiętuje co i w jakich sytuacjach robimy. Co robisz po otwarciu oczu o poranku? Jaka jest twoja pierwsza myśl, czynność? Czy pamiętasz drogę do pracy? Od czego zaczynasz pracę i jak ją kończysz? A jak wygląda wieczór: co robisz, co jesz? O której godzinie kładziesz się spać i o czym myślisz, gdy leżysz w łóżku? Etc.
Nawyki
Nawyki są potężną siłą, gdyż to one tworzą nasze życie, dlatego zrozumienie ich stanowi podstawę do budowania zdrowia. Jeżeli pragniesz zmian w życiu w jakimkolwiek obszarze, czeka cię rozłożenie nawyków na czynniki pierwsze i poukładanie ich na nowo. Musisz wiedzieć, że zmiana nawyków trwa. To burzenie i stawianie na nowo. Mierzysz się bowiem z utrwalonymi w ciele i umyśle mechanizmami, w których umysł przychodzi ci z pomocą, bo wysłałeś sygnał, że tego potrzebujesz. Zadaniem umysłu jest utrzymanie nas przy życiu i zrobi on wszystko, żeby je wypełnić.
Jeśli zaczynasz dzień od kawy, która daje ci energię i tylko dla jej zapachu wstajesz z łóżka, a tuż po jej wypiciu idziesz się wypróżnić i czujesz tę przyjemną lekkość, to chyba wszystko jest dobrze; ale skąd ta zgaga i spadki energii oraz zaparcia? Kawa na pusty żołądek prowadzi do nadkwasoty, refluksu i ogranicza wchłanianie składników odżywczych. Paradoksalnie kawa odbiera energię, dając ją jedynie krótkoterminowo, a dodatkowo potrafi utrwalać nawyk wypróżniania się po jej wypiciu. Lubisz kawę, rozumiem – wypij ją w południe, a poranny nawyk zastąp szklanką ciepłej wody, która przepłucze przewód pokarmowy, pobudzi perystaltykę jelit i pomoże w wypróżnieniu.
Dieta
Ajurweda ma w sferze diety wiele do powiedzenia i skrupulatnie określa, które produkty komu służą i dlaczego. Wystarczy spróbować, a na dobroczynne działanie nie musicie długo czekać. Co ważne, gotowanie ajurwedyjskie jest proste i wymaga jedynie innego spojrzenia na żywienie, a to zapewni nam edukacja i świadomość siebie. Poznając zasady łączenia pokarmów czy zalecenia dla danej konstytucji oraz właściwości i wpływ produktów, zadbacie o dobre trawienie. Kluczem w ajurwedzie jest bez wątpienia ogień trawienny, w sanskrycie określany jako AGNI, a dobre agni daje ZDROWIE.
„Długość życia, zdrowie, odporność, energia, metabolizm, cera, siła, entuzjazm, blask i oddech zależne są od agni. Człowiek żyje długim zdrowym życiem, kiedy agni funkcjonuje prawidłowo; choruje, kiedy agni zostaje zakłócona; umiera, kiedy ogień ten wygasa”
CHARAKA SAMHITA
Umiejętność relaksu to kolejny z warunków utrzymania równowagi. To przede wszystkim sztuka regenerowania się i odpuszczania; stan, w którym nasze ciało i umysł odpoczywają. Jednym z dobrodziejstw jest natura, która ma ogromną moc i chętnie przyjmie zmęczenie czy troskę. Relaks rozumiany jako oddanie kontroli to swoboda w ciele, kiedy opadają ramiona i rozluźniamy całe ciało, a umysł nie ma nic do roboty. Jeżeli zrelaksujesz fizycznie ciało, twój umysł w odpowiedzi podobnie się odpręży.
Ajurweda drogą do zdrowia
W ajurwedzie samopoznanie zaczynamy od ustalenia, z jakimi cechami przyszliśmy na świat (Prakriti) i kim następnie się staliśmy na przestrzeni lat (Vikriti). Ustalenie konstytucji (dosza), jest pierwszym krokiem do samopoznania.
Rozdźwięk pomiędzy tym, kim jesteś a tym, kim się faktycznie stałeś prowadzi do braku równowagi.
Brak równowagi zaś prowadzi do utraty zdrowia i manifestujących się dolegliwości oraz chorób.
Według koncepcji ajurwedyjskiej, człowiek to pomniejszony wszechświat, wiec jesteśmy zarówno jego częścią, jak i nim jednocześnie. Wszechświat składa się z pięciu żywiołów: eter, powietrze, ogień, woda i ziemia. Właściwości tych żywiołów i to, w jaki sposób się przejawiają, mają istotny wpływ na zrozumienie zaleceń ajurwedy.
| żywioł | cechy | zmysł | organ |
| Eter | przestrzeń, lekkość | słuch | uszy |
| Powietrze | ruch, suchość | dotyk | skóra |
| Ogień | gorąco, ostrość | wzrok | oczy |
| Woda | płynna, wilgotna | smak | język |
| Ziemia | struktura, wytrzymałość | węch | nos |
Pięć żywiołów tworzy trzy fundamentalne konstytucje/energie (dosze).
| Dosze | żywioły |
| VATA | ETER i POWIETRZE |
| PITTA | WODA i OGIEŃ |
| KAPHA | ZIEMIA i WODA |
Znajomość siebie ma na celu powrót na ścieżkę zdrowia.
Powrót do zdrowia
Zdrowe ciało puszcza nas dalej, dając dostęp do swojego potencjału, a wtedy dzieją się cuda, bo życie zgodnie ze swoim przeznaczeniem równa się spełnieniu.
W poszukiwaniu sensu życia, w istocie szukamy siebie i swojego przeznaczenia (Dharma), żeby wypełnić obowiązek względem świata. Aby tak się stało, potrzebujemy mieć dobrą sytuację materialną, by móc cieszyć się dobrobytem wynikającym ze spełnianego obowiązku (Artha). Spełnienie siebie bez krzywdzenia innych (Kama) i właściwe pragnienia pozwalają nam korzystać z przyjemności tego życia. Kiedy wyzwolimy się z pułapek umysłu i uświadomimy sobie, że w życiu chodzi o coś więcej, dostąpimy oświecenia (Moksza).
Cele życia wg Ajurwedy:
Dharma (sanskryt) – akceptacja własnej natury i możliwości, spełnianie obowiązków
Artha (sanskryt) – podążanie za bogactwem, tworzenie dobrobytu
Kama (sanskryt) – właściwe pragnienia, przyjemności
Moksza (sanskryt) – wyzwolenie duchowe, oświecenie
Zdrowie jest warunkiem wstępnym.
Na liście priorytetów zdrowie stawiam najwyżej, bo ono jest trampoliną do dobrego życia. Nie ma szczęścia bez zdrowia; nie ma szczęścia bez samopoznania.
fot. Joanna Woźna