Czy zastanawialiście się kiedyś, jak i dlaczego nasze ciała magazynują toksyny? Jak pozbyć się toksyn? Co prawda jesteśmy zaprojektowani tak, aby naturalnymi drogami nieustannie usuwać je z naszych organizmów, jednak czasami ten proces zostaje zakłócony i wymaga regulacji.
Rodzaje toksyn
- Toksyny rozpuszczalne w wodzie są z łatwością wypłukiwane przez krew i nerki.
- Toksyny rozpuszczalne w tłuszczach (takie jak metale ciężkie, pestycydy, konserwanty, polepszacze produktów spożywczych, zanieczyszczenia środowiskowe, plastiki oraz inne związki chemiczne) muszą stać się rozpuszczalne w wodzie przed całkowitą eliminacją, a zatem stanowią większe wyzwanie.
Detoksykacja odbywa się przede wszystkim w wątrobie, ale jeżeli nasz przewód trawienny nie funkcjonuje optymalnie, toksyny przedostają się z wątroby do krwi, komórek tłuszczowych oraz w końcu do mózgu, gdzie mogą tkwić latami, wpędzając nas w kłopoty zdrowotne.
Ajurweda sugeruje, że utrzymując w równowadze trawienie, poziom stresu oraz naturalne drogi detoksykacji, możemy zapobiec odkładaniu się chemikaliów i toksyn w ciele.
Najważniejsze 6 milimetrów w ciele
Kiedy trawimy pokarm, zarówno odżywcze, jak i toksyczne tłuszcze mieszają się w żołądku i jelicie cienkim, gdzie są poddawane emulgowaniu przez żółć z wątroby i woreczka żółciowego.
W jelicie cienkim znajdują się miliony drobnych kosmków – małych, podłużnych „ździebełek” – oraz błon śluzowych, które oczyszczają jelito, absorbują dobre tłuszcze, zaś toksyny wysyłają do przetworzenia w wątrobie.
Początek układu limfatycznego, nazywany GALT (gut associated lymphatic tissue, czyli jelitowa tkanka limfatyczna), wyścieła całe wnętrze przewodu pokarmowego. Właśnie to nazywam najważniejszymi sześcioma milimetrami w ciele, ponieważ to tutaj w kosmkach jelitowych dokonuje się proces wchłaniania i obróbki dobrych i złych tłuszczów oraz nieprzetrawionych białek.
Zaburzona detoksykacja
Jeśli nasze drogi detoksykacji funkcjonują nieprawidłowo, organizm będzie gromadził szkodliwe tłuszcze zamiast je usuwać. Aby tego uniknąć, trzy milimetry od wewnątrz ściany jelita muszą mieć dobrze funkcjonujące kosmki, a trzy milimetry od zewnątrz jelita (czyli tkanka limfatyczna) nie mogą być przeciążone. (5, 6, 7, 8, 9)
Układ limfatyczny wokół jelita transportuje tłuszcze z powrotem do wątroby, gdzie dobre tłuszcze służą między innymi do wytwarzania cholesterolu, błon komórkowych, hormonów, komórek mózgowych i skóry. Toksyny są następnie przetwarzane w wątrobie i przygotowywane do wydalenia.
Gdy układ limfatyczny ulega przeciążeniu, ten naturalny proces zużywania dobrych tłuszczów i odrzucania złych może zostać zaburzony.
Objawy przeciążonego układu limfatycznego
- Okazjonalne zaparcia
- Cellulit
- Łagodne wysypki / świąd skóry
- Okazjonalne obrzęki dłoni i stóp
- Obrzęki i tkliwość piersi podczas cyklu miesiączkowego
- Podwyższona reakcja histaminowa na pospolite, środowiskowe czynniki drażniące
- Okazjonalne bóle głowy
- Bolesność stawów i zesztywnienie po przebudzeniu
Wszystko zależy od wydalania
Istnieje wiele czynników (na przykład dieta bądź stres), które mogą oddziaływać na funkcjonowanie jelit i kosmków jelitowych.
Choćby ostry stres może wywoływać przesuszenie kosmków, prowadząc w efekcie do okazjonalnych zaparć.
Długa historia zaburzeń pracy jelit może także wysuszać kosmki jelitowe oraz zmuszać je do produkowania ochronnego śluzu. Jego nadmiar może skutkować tym, że choć oddawanie stolca przebiega normalnie (1-3 regularne wypróżnienia dziennie), nadal będziemy odczuwać wzdęcia i wrażenie ciężkiego brzucha. Ponadto, stolce mogą również stać się luźniejsze oraz częstsze.
Objawy niesprawnego wydalania
Jeśli kiedykolwiek zobaczycie w swoim stolcu śluz, określany w Ajurwedzie kledaka kapha, należy niezwłocznie się tym zająć. Dzieje się tak, gdy kosmki jelitowe zostały przeciążone i zalane śluzem. Jak widać, mechanizm dostarczania dobrych tłuszczów, usuwania szkodliwych oraz utrzymywania zdrowej wyściółki jelit jako bariery dla toksyn właśnie się załamuje.
Normalnie, toksyny absorbowane przez limfę są neutralizowane przez białe krwinki wewnątrz układu limfatycznego. Jednakże, przy nadmiarze śluzu może to nie nastąpić, a wówczas toksyny kierują się z powrotem do wątroby.
Aby uniknąć zawracania toksyn do wątroby, błony śluzowe przewodu pokarmowego nie mogą być ani zbyt suche, ani zbyt wilgotne – trzeba zachować subtelną równowagę.
Przyczyny zaburzeń kosmków jelitowych
- stres
- nieregularność pracy jelit
- zamartwianie się
- polepszacze w jedzeniu
- przetworzona żywność
- kawa
- słodzone napoje
- nadkwasota
Dokąd trafiają toksyczne tłuszcze?
Optymalny przepływ żółci z wątroby jest niezbędny dla naszego zdrowia. Żółć pełni w wątrobie oraz jelitach rolę Pac-Mana. Połyka bowiem tłuszcze, metale ciężkie, pestycydy, niechciane bakterie oraz niezliczone inne związki chemiczne, mogące powodować problemy w przewodzie pokarmowym.
Jeśli mamy w diecie dużo błonnika, nagromadzona żółć zostanie spłukana w toalecie. Jeżeli zaś cierpimy na niedobór błonnika, nawet 94 % żółci wraz z jej toksycznym bagażem wchłonie się ponownie do wątroby celem przetworzenia (10). W konsekwencji, wątroba może zostać przeciążona poprzez niespodziewany zwrot toksycznego tłuszczu.
Z czasem, wątroba ostatecznie się przeforsuje, a zagęszczona i mulista żółć będzie miała trudności z rozkładaniem hamburgerów, tłustych pokarmów, metali ciężkich i innych toksyn rozpuszczalnych w tłuszczach. Po pewnym czasie żółć może nawet stać się zbyt gęsta i nieruchoma, aby przedostać się do jelita cienkiego, gdzie buforuje nasze kwasy trawienne.
Stając się bardziej kleistą, żółć może także zaburzać przepływ enzymów trzustkowych do jelita cienkiego. To dlatego, że trzustka dzieli wspólny przewód żółciowy z woreczkiem żółciowym, a gdy ta droga zostaje zapchana, może to stanowić zagrożenie dla trawienia.
Co się dzieje, gdy żółć jest przeciążona?
Kiedy przewody żółciowe w wątrobie zostają zatkane gęstą żółcią i toksynami, wątroba wypycha rozpuszczalne w tłuszczach toksyny do krwiobiegu. Toksyny te mogą następnie dostać się do komórek tłuszczowych, gdzie odkładają się na wiele lat i wywołują proces utleniania (produkcji szkodliwych wolnych rodników). (1, 2, 3)
Toksyny mogą być składowane w tkance tłuszczowej każdego obszaru ciała, włącznie z mózgiem. Co gorsza, coraz częściej zdarza się, że toksyny zamieniają się w neurotoksyny, atakujące mózg. Na dłuższą metę, mogą być przyczyną zaburzeń poznawczych oraz całej gamy innych zdrowotnych bolączek. (13, 14)
Poczucie spokoju dla spalania tłuszczu
Sprawa toksyn rozpuszczalnych w tłuszczach jest powodem, dla którego jednym z głównych założeń Ajurwedy jest zaprogramowanie ciała na spalanie tłuszczu: priorytetem nie jest utrata masy ciała, ale metabolizm tłuszczu, będący silnikiem napędzającym odtruwanie organizmu. Oczyszczenie komórek tłuszczowych dla uwolnienia od toksyn jest kluczową kwestią.
Kiedy układ nerwowy może działać wolny od stresu, organizm w sposób naturalny będzie dążył do spalania tłuszczu. Jest to główny temat mojej książki, The 3-Season Diet (11), o diecie i stylu życia jako sposobie na spalanie tłuszczu, jak również innej mojej książki, Body, Mind and Sport (12), gdzie opisuję, jak ćwiczenia oddechowe (oraz inne techniki) sprzyjają spalaniu kalorii.
Ogólnie rzecz biorąc: istnieje wiele sposób, by spalić tłuszcz, a nasz styl życia odgrywa w tym dużą rolę. Większa część odpowiedzialności za spalanie oraz detoksykację spoczywa na integralności układu trawiennego, przepływu limfy i żółci, które są bezpośrednio zależne od układu nerwowego.
Nietolerancje pokarmowe oraz niezdolność do przyswajania zdrowych tłuszczów
Wielu z nas po prostu nie jest w stanie trawić i przyswajać dobrych tłuszczów z powodu przeciążenia kosmków jelitowych oraz limfy w okolicach jelit. To jeden z powodów, dla których tak dużo jest diagnoz o nietolerancji pszenicy, nabiału czy soi. To ciężkie pokarmy, trudne do strawienia, które powodują wytwarzanie ochronnego śluzu w jelicie, gdy docierają do niego niestrawione.
Powiedzmy, że zjadasz kromkę chleba: jeżeli w jelitach zgromadził się nadmiar śluzu i gluten nie rozkłada się prawidłowo w żołądku i jelicie cienkim, może on podrażnić ścianę jelita i zainicjować wytwarzanie jeszcze większej ilości śluzu, co jeszcze mocniej zaburzy działanie układu pokarmowego. Wskutek tego, niestrawione białka będą mogły przeniknąć do układu limfatycznego, gdzie wywołają stan zapalny.
Są takie okoliczności, gdy wskazane jest zredukowanie lub nawet wyeliminowanie wspomnianych pokarmów z jadłospisu na pewien okres. Lecz dożywotni wyrok zakazu spożywania pszenicy i nabiału jest niepotrzebny, jeśli pochodzą z nieprzetworzonych, organicznych produktów. Kiedy rozpoczniecie uzdrawianie swojego układu pokarmowego, on zacznie znów tolerować trudniejsze do strawienia składniki.
Podsumowując:
Wasze mechanizmy detoksykujące oraz absorpcyjne mogą być zagrożone, jeśli doświadczacie zaparć lub biegunek, widzicie śluz w stolcu, musicie unikać pewnych pokarmów, lub jesteście zmuszeni jeść konkretne produkty dla podtrzymania regularności wypróżnień.
Jeżeli czujecie, że ciężki lub wysokotłuszczowy posiłek zalega wam w żołądku, albo czujecie po jego spożyciu nudności bądź ból, może to oznaczać zaburzony przepływ żółci i prawdopodobne odkładanie toksycznych tłuszczów.
Wspomagające zioła
Poniżej zamieszczam kilka prostych, podstawowych propozycji ziół i mieszanek wspomagających przy powszechnych objawach:
- Otyłość brzuszna: Manjistha, Amalaki oraz Elim 1
- Okazjonalne zaparcia: Elim 1
- Biegunki: Elim 2
- Śluz w stolcu: Amalaki i Slippery Elm Prebiotic Formula
- Przemęczenie wątroby i zagęszczenie żółci: Liver Repair
- Nudności po ciężkim posiłku: Liver Repair lub Beet Cleanse
- Nadwrażliwość na gluten: Warm Digest, Gentle Digest lub Cool Digest
- Zastój limfy: Manjistha oraz Turmeric Plus
Głęboki detoks
Według Ajurwedy, duża część diagnostyki i terapii dotyczy w istocie utrzymania dobrostanu wyściółki przewodu pokarmowego, obiegu limfy oraz przerwania stagnacji żółci i wątroby. Ghee (masło klarowane) spożywane podczas programów oczyszczających ma za zadanie wypłukać żółć i zresetować metabolizm tłuszczu.
U nowych pacjentów, przeważnie najpierw oceniam stan dróg wydalniczych (limfa, wątroba, układ trawienny). Programy oczyszczające LifeSpa celują w uruchomienie na nowo procesów trawienia i wydalania, wzmocnienia obiegu limfy i tym samym usunięcie toksyn, które mogą zalegać w komórkach tłuszczowych, wątrobie lub mózgu.
Możecie przeprowadzić oczyszczanie w dowolnym czasie, ale przełomy pór roku na jesień i wiosnę są najbardziej zgodne z tradycją i przynoszą zwykle najwięcej korzyści.
