Chroniczne poczucie zmęczenia jest niezwykle powszechnym zjawiskiem. Nie zdając sobie z tego sprawy, wielu z nas przeżywa dzień, zaleczając wyczerpanie nadnerczy przy pomocy kofeiny, nikotyny zawartej w papierosach bądź e-papierosach, cukru, napojów energetycznych lub innych stymulantów.
Takie substancje nierzadko napędzają nadnercza do przekazywania energii, której zwyczajnie nie posiadają, w ostatecznym rozrachunku pozostawiając organizm jeszcze bardziej wycieńczonym.
Nawet wiele naturalnych metod prozdrowotnych, których celem jest utrzymanie prawidłowych poziomów energii, polega na wzmacnianiu funkcji nadnerczy. Problem w tym, że wiele wspomagaczy nadnerczy to tak naprawdę stymulanty w przebraniu – również te naturalne! Żeń-szeń, zielona herbata i ginkgo (miłorząb japoński) to niektóre z przykładów.
Kiedy stymulujemy swoje już nadmiernie stymulowane nadnercza celem otrzymania większej dawki energii, wkrótce ulegną one wyczerpaniu. To w efekcie doprowadzi do upośledzenia funkcji reprodukcyjnych, destabilizacji poziomu cukru we krwi, dysfunkcji tarczycy, a w końcu powoli zużyje zasoby energetyczne wszystkich ośrodków ciała.
Jeśli odczuwasz zmęczenie, stymulacja organizmu przyniesie w najlepszym wypadku jedynie krótkotrwałą ulgę.
W tym artykule dowiecie się o ziołowej drodze do rozwiązania swoich problemów z energią, jak również o kilku ajurwedyjskich strategiach naturalnego przywracania energii bez obciążania nadnerczy.
Czy kofeina jest odpowiedzią?
Uderzające 75 procent (lub 154 miliony) Amerykanów pije kawę, a 49 procent robi to codziennie. (1)
Choć wielu kawoszy mówi, że „po prostu im smakuje”, jej wpływu na jasność umysłu, szybszą perystaltykę jelit czy odczuwalnego zastrzyku energii nie można podważyć.
Kofeina, znajdująca się nie tylko w kawie, ale też w herbacie, czekoladzie, napojach energetycznych i niezliczonych produktach żywnościowych obiecujących nam wzrost energii, jest wysoce uzależniającym stymulantem.
Kofeina wykazuje poważne efekty uboczne i może wywoływać wyraźne objawy odstawienne. (3)
Jest jasne, że okazjonalną filiżanką kawy nie narażamy się na wielkie ryzyko – o ile, oczywiście, nie jesteśmy genetycznie wrażliwi na kofeinę.
Rzadko wspominane efekty uboczne spożywania kofeiny
Publikowane dane często wskazują, że stosowanie kofeiny zwiększa ryzyko następujących schorzeń:
- Choroba wieńcowa
- Nadciśnienie tętnicze
- Sztywnienie naczyń krwionośnych
- Podwyższony poziom cholesterolu oraz stężenie homocysteiny we krwi
Częsta konsumpcja kofeiny może również: (2)
- Wpływać na reakcję organizmu na insulinę i poziom glukozy we krwi
- Anormalnie stymulować centralny układ nerwowy
- Osłabiać dolny zwieracz przełyku (prowadzi do zgagi)
- Zwiększać ryzyko poronienia i upośledzenia płodu
Top 5: zioła stabilizujące energię i odżywiające nadnercza
Z perspektywy ajurwedyjskiej, ważnym jest zwrócenie uwagi, kiedy stymulanty takie jak kawa czy czekolada zaczynają kontrolować nasze myśli i potrzeby.
Prawdą jest, że jesteśmy zmęczeni, a wielu z nas kofeina wydaje się zdrowym wzmacniaczem pozbawionym wielkiego ryzyka.
Skłonność do sięgania po stymulanty jest naturalna, lecz zamiast popędzania ciała do produkowania energii, której nie potrafi dostarczyć własnymi siłami, Ajurweda sugeruje odbudowywanie zapasów, nie dalsze ich zubażanie.
Pięć wspomnianych niżej ziół tworzy kombinację dostarczającą energii synergicznie, bezpiecznie i stabilnie, jednocześnie odbudowując rezerwy organizmu.
Ashwagandha (Withania somnifera)
Ashwagandha jest znana jako jeden z najskuteczniejszych adaptogenów (substancji antystresowych) na świecie. Według nauk ajurwedy jest określana jako rasayana – tonik długowieczności. (5)
Słowo „somnifera” z jej łacińskiej nazwy tłumaczy się jako „usypiający”, a liczne badania wykazały, że pomaga również wzmocnić energię nie wywołując jej wyczerpywania. Jest jednym z nielicznych ziół, które wspomagają głęboki sen wieczorem oraz wytrzymałość i witalność o poranku. (4)
W odniesieniu do nadnerczy – ashwagandha wspiera zdrową produkcję kortyzolu podczas stresu oraz ćwiczeń wytrzymałościowych. (5)
Ashwagandha jest dobrze znana ze zdolności tonizujących, poprawiających jasność umysłu, zdolności poznawcze, nastrój i gromadzenie energii. (5)
Rhodiola (Rhodiola rosea)
Rhodiola jest stosowana do zwiększania zdolności umysłowych oraz energii fizycznej od tysięcy lat, zarówno w Europie, jak i w Azji. Twierdzi się, że właśnie to zioło zapewniało Wikingom ich niezrównaną siłę i krzepę. (6)
Podobnie jak ashwagandha, rhodiola wykazała w wielu badaniach właściwości usprawniania energii i wytrzymałości pod wielogodzinnym stresem umysłowym i fizycznym. (6)
Tak samo, rhodiola jest jednym z niewielu ziół, które potrafią wzmocnić kondycję fizyczną i nastrój za dnia, a także głęboki sen w nocy. (7)
Żeń-szeń syberyjski (Eleutherococcus senticosus)
Żeń-szeń syberyjski, czyli korzeń eleuterokoka kolczastego, jest klasycznym azjatyckim ziołem adaptogennym, wspierającym prawidłową reakcję organizmu na stres i wysiłek fizyczny.
Podczas pewnego badania, grupa kolarzy przyjmowała żeń-szeń syberyjski przez osiem tygodni. Okazało się, że taka suplementacja poprawiła ich wytrzymałość, działanie układu krwionośnego, a także metabolizm glikogenu podczas wysiłku. (8)
W Chinach ten specyfik jest uważany za jeden z najbezpieczniejszych ziołowych adaptogenów. Jedno z badań przeprowadzonych na osobach starszych, skarżących się na ciągłe zmęczenie, dowiodło pozytywnego wpływu eleuterokoka na energię umysłową oraz interakcję społeczną u badanych. Nie odnotowano przy tym żadnych efektów ubocznych suplementacji. (9)
Żeń-szeń syberyjski przejawia także dobroczynne działanie na układ limfatyczny. (10) Jest on odpowiedzialny za dostarczanie energii pod postacią tłuszczów do każdej komórki ciała. Bez prawidłowo funkcjonującego układu limfatycznego, wszyscy bylibyśmy stale przemęczeni!
Shilajit (Asphaltum punjabium)
Działanie shilajit opiera się na usprawnianiu produkcji substancji, która jest podstawowym źródłem energii w organizmie. Substancja ta to adenozyno-5’-trifosforan, znany lepiej pod nazwą ATP. (12)
ATP jest wytwarzane w mitochondriach, gdzie pokarm jest konwertowany na energię. ATP dostarcza około 95 procent energii komórkowej, która zaspokaja lwią część potrzeb naszego ciała. Bierze udział w niemal każdej funkcji fizjologicznej ciała.
Niestety, w wyniku stresu, toksyczności chemicznej i procesów utleniania, wytwarzanie ATP w mitochondriach słabnie wraz z wiekiem.
Badania wskazują, że shilajit może poprawiać produkcję ATP, wspomagając mitochondria podczas procesu starzenia. (11, 12, 13, 14, 15)
Sekretnym składnikiem, który czyni shilajit tak potężnym czynnikiem w produkcji ATP, są naturalnie występujące kwasy fulwowe i humusowe. Te naturalne związki występujące w glebie przekształcają minerały z ziemi w bio-dostępne składniki odżywcze dla roślin, a potem dla nas!
Ujmując konkretniej, kwasy fulwowe stymulują transfer energii w mitochondriach, sprawiając, że wytwarzanie ATP przebiega sprawniej. (11, 14)
Kwasy humusowe zaś przyspieszają transfer elektronów, co również wspomaga dawkowanie energii. (15)
Oba te naturalne kwasy zapewniają mitochondriom paliwo potrzebne do ciągłego dostarczania ATP i zapewniają ochronę przed oksydantami powiązanymi ze starzeniem się.
Korzeń imbiru (Zingiber officinale)
Imbir to jeden z najważniejszych składników w medycynie ajurwedyjskiej. Choć jego korzystny wpływ na trawienie, mięśnie i stawy jest dobrze znany, jest to również jedna z klasycznych przypraw polecanych do utrzymywania właściwego poziomu energii. (16, 17)
W tej pięcioskładnikowej formule imbir służy za wzmacniacz wchłaniania pozostałych ziół. Dzięki temu typowemu, ajurwedyjskiemu sposobowi, składniki zyskują na biodostępności i skuteczności. (18)
Dodatkowe ajurwedyjskie strategie naturalnego odzyskiwania energii
Ajurweda podpowiada liczne metody zapobiegające dalszemu eksploatowaniu zasobów organizmu.
Choć dodawanie nowych nawyków do swojego planu dnia, gdy jest się już wycieńczonym, może wydawać się nieintuicyjne, oferują one szansę doświadczenia przepływu życia w dół strumienia, zamiast ciągłego zmagania się z przeciwnym prądem.
Oto trzy proste, ajurwedyjskie sposoby radzenia sobie z brakiem energii:
- Powitanie słońca
Kilka powtórzeń tej łatwej, lecz ogromnie skutecznej sekwencji pozycji, które na zmianę rozciągają i skurczają kręgosłup, pomoże ci nagromadzić energię przy użyciu prany własnego ciała – jego siły życiowej – wspomoże cyrkulację energii, zamiast czerpania jej ponownie z nadnerczy.
- Jednominutowa medytacja
Wykorzystywanie oddechu w zamierzony sposób może także ulepszyć cyrkulację prany, nabudowywać energetyzującą pittę (ogień) w ciele oraz harmonizować obie półkule mózgu, aby jego energia była spokojna i opanowana. Naucz się medytować!
- Unikanie późnych posiłków
Zmiana pory i porcji ostatniego posiłku dnia może sprawić, że następnego poranka obudzisz się bardziej wypoczęty, niż się spodziewasz.
Postaraj się jeść kolację nie później niż o osiemnastej i dopilnuj, aby była lekka.
Jeżeli jesteś na diecie odchudzającej, rezygnacja z kolacji parę razy w tygodniu również może przynieść korzyści energetyczne. Jeśli zdecydujesz się na to, pamiętaj o dużym, zbalansowanym i pożywnym obiedzie, żeby przetrwać noc bez ataków głodu.
Zobacz też: Pięć przypraw, które rozbujają twoje trawienie